کاربر گرامی به وب سایت دادسرا یار خوش آمدید | برای استفاده کامل از امکانات سایت عضو یا وارد شوید

جعل و استفاده از سند مجعول+بررسی تخصصی -کاربردی

شما در حال مشاهده مطلب مذکور در بخش مقالات سایت می باشید

جعل و استفاده از سند مجعول+بررسی تخصصی -کاربردی

جعل و استفاده از سند مجعول+بررسی تخصصی -کاربردی

 

 جعل در لغت عبارت است از تغییر سند یا هر نوع نوشتۀ رسمی دیگر برخلاف حقیقت و به قصد تقلب.
ساختن چیزی دروغین و شبیه اصل گردانیدن. خلق کردن سخنی دروغین و منسوب کردن آن به دیگران: جعل حدیث. وضع کردن و آفریدن. (صفت) دروغین. اجرتی که برای کاری قرار دهند، مزد، اجرت.
حشره ای سیاه و پِردار، بزرگ تر از سوسک های خانگی که در بیابان های گرم پیدا می شود و بیشتر روی سرگین حیوانات می نشیند، بالش مار، سرگین غلتان، سرگین گردان، سرگین گردانک، خبزدو، خبزدوک، خزدوک، خزوک، خروک، چلاک، چلانک، کستل، گوگار، گوگال، تسینه گوگال، گوگردانک.

ویدیو و پادکست مقاله جعل و استفاده از سند مجعول

جعل و مجازات جعل

طبق ماده۵۲۳ از قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ جعل و تزویر عبارتند از (ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یل امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن یا تقدیم یا تاخیر سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته ای به نوشته دیگر یا بکاربردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب ان و نظایراین ها به قصد تقلب.مصادیق جرم جعل مانند ساختن مثل ساختن سند ویا نوشته و مهر و امضا است.

جعل یعنی شخصی نوشته ای یا چیزهای ذیگری که در قانون بالا ذکر شده است را به قصد جا زده شدن به عنوان اصل بسازد یا تغییر دهد .

تغییر دادن یعنی در سند یا نوشته موجود تغییر ایجاد میشود مانند خراشیدن .تراشیدن که موجب تغییر میشود .استفاده از مهر دیگری بدون اجازه صاحب مهر جعل است  منظور از ساختن مهر یعنی صرف درست کردن مهری که  به نام  شخص دیگر جرم است  وجعل محقق می شود. 

جهت مطالعه بررسی مراحل رسیدگی جعل می توانید مقاله مربوطه را مطالعه نمایید 

 

مصادیق جعل مادی

خراشیدن نیز به این معنا است که کلمه یا بخشی از جملات یک سند را محو کنیم در قسمت دیگر برای تحقق جعل از قلم بردن استفاده شده است قلم بردن صرفا به این معنا نیست که کلمه ای را به جمله اضافه کنیم بلکه اگر قسمتی از جملات را خط بزنیم یا ان کلمه را ناخوانا کنیم شامل قلم خوردگی میگردد الحاق نیز به این معنی است که یک چیزی را به یک سند اضافه کنیم

مانند اینکه در چک روبروی مبلغ عددی را اضافه کنیم یا اینکه درقراردادی به کلمه حسن یک (ی) اضافه کنیم و انرا به حسین تبدیل کنیم و بخش دیگر ان محو یا اثبات یا سیاه کردن است. منظور از محو کردن یعنی پاک کردن بخش هایی از نوشته است یا این که مطالبی از ان سند را بسوزانیم  یا انرا با وسیله ای مانند تیغ ببریم اما اگر کل مطلب را بسوزانیم یا محو کنیم

یا به هر طریقی همه ی انرا از بین ببریم شامل جرم جعل نمیگردد بلکه اتلاف است (از بین بردن). الصاق یعنی نوشته ای را به نوشته دیگر اضافه کنیم یعنی بخش های از یک نوشته را به نوشته دیگر اضافه کنیم تا با جمع انها نوشته یا سند واحد جدیدی تشکیل شود همچنین اگر تاریخ تقدیم یا تاخیر یک سند را نسبت به تاریخ حقیقی ان تغییر دهیم بطور مثال ۲۰/۲ را تبدیل به ۲۰/۳ کنیم.

شما عزیزان جهت مطالعه مطالب مروبط به نمونه دادخواست وصول چک از   صادر کننده و یا ظهرنویس   و یا جهت اطلاع از نحوه شکایت از چک برکشتی مقالات ارایه شده را مطالعه نمایید یا با مشاور حقوقی 24 ساعته مشورت نمایید 

اعمالی که جعل نیست

۱)اگر شخصی سندی را که متعلق به خودش است را پاره کند اما پس از مدتی فرد دیگر تیکه های کاغذ را به هم بچسباند و مجددا از ان به عنوان یک سند اضافه کند اینجا عمل او جعل نیست زیرا نوشته جدیدی را بوجود نیاورده است. بلکه بخش های مختلف ان سند را به یکدیگر چسبانده است در این حالت اگر او از سند استفاده کند مرتکب به جرم کلاهبرداری شده است نه جعل زیرا کاری را که انجام داده است بردن مال دیگران از راه حیله و تقلب بوده است.

۲)چیزی که نوشنه محسوب نمیشود مانند این که یک عکس را به عکس دیگر الصاق کنیم اما عکسبرداری از اوراق هویت شخصی مانند گواهی نامه رانندگی یا شناسنامه در صورتی که موجب اشتباه با اصل شود باید به علامت یا مهر یا امضایی ممهور شود که نشان دهد مدرک مزبور رونوشت یا عکس است در غیر اینصورت در حکم جعل است.

۳)در یک یا سند یا نوشته زمانی میتوانیم بگوییم جعل انجام شده است که ان سند واقعی و معتبر باشد پس اگر ما سند ساختگی را بسازیم و  اسم و تاریخ را جعل کرده باشیم و بعد از ساختن ان باز تاریخ و اسم ان سند ساختگی را تغییر دهیم شامل جرم جعل نمیشود زیرا اساسا ان سند معتبر نبوده است.

۴)تحریف صدا

۵)کشیدن نقاشی

۶)ساختن کارت یا بلیطی که هیچ نشانه ای ندارد اگر کارتی را بسازیم و چیزی را تبلیغ کنیم اما هیچ نشانه ای بر روی ان نگذاریم.

۷)جعل در فتوکپی اسناد چه اسناد رسمی ویا عادی جرم نیست و  در صورت جعل و استفاده از انها شخص مجازات تعزیری کیفری نمیگردد اما اگر این اسناد تصدیق شده باشند. یعنی فتوکپی انها نیز تصدیق شده باشد جرم جعل تحقق پیدا میکند .تصدیق کردن به این معنا است که یکی از مراجع قانونی صحت ان را با  اصل سند تایید کند.

جعل و استفاده از سند مجعول
جعل و استفاده از سند مجعول

سوالاتی در مورد جعل

شخصی بر روی کاغذی به جای فرد دیگری اثر انگشت میزند  ایا عمل او جعل است ؟

در جواب باید گفت خیر زیرا اثر انگشت منحصر به فرد است و در قانون نیز از اثر انگشت اسمی نبرده است  اما در موارد دیگر میتواند در قالب های دیگری از جرائم به کار گرفته شود.

اگر بر روی سنگ قیمتی عبارتی نوشته شده باشد و شخصی  به ان عبارت کلماتی اضافه کند میتوان از او به عنوان جاعل شکایت کرد ؟

خیر زیرا جعل فقط در نوشته ان هم نوشته های روی کاغذ امکانپذیر است (نه نوشته های روی سنگ و چوب).

فریب در جعل

اساسا جرم جعل ساختن چیزی است که به موجب ان میتوان  افراد را  فریب داد تا انرا به جای اصل سند اشتباه بگیرند پس در این جرم امکان به اشتباه انداختن دیگران اهمیت دارد نه شبیه سازی ان به اصل مدرک پس حتی اگر هیچ شباهتی با اصل سند نداشت اما ما با استفاده از  ان سند دیگران را به اشتباه بیندازیم جرم محقق شده است 

مطلق بودن جرم جعل

جرم مطلق بودن یعنی جرمی که نیاز به نتیجه ندارد وبه صرف این که عملی انجام شود جرم محقق میشود  برای تحقق  این جرم لازم نیست که حتما نتیجه ای بدست بیاید.

یعنی حتی اگر از ان نیز استفاده نشود و صرفا جعلی انجام شده باشد  و از ان در هیچ مرحله ای استفاده نشده باشد  باز هم جرم محقق میشود مانند اینکه در قراردادی امضای شخصی را جعل میکنیم اما از ان هیچ سواستفاده ای  نمیکنیم یا اگر در حین جعل کردن هیچ نیت و هدف خاصی نداشته باشد اما پس از جعل کردن با سونیت(با قصد ضرر زدن) از ان سند جعل شده استفاده کند مرتکب جرم استفاده از سند مجعول می گردد.

هرگاه شخصی سندی را جعل کند و از ساختن  و استفاده کردن ان سند هیچ ضرری شامل ان شخص نشود میتوان به جعل حکم داد چراکه گفتیم جعل یک جرم مطلق است اما حکم دادن به استفاده از سند مجعول ممکن نخواهد بود! چرا که استفاده از سند نشده است.هرگاه شخصی برای یک عمل دو یا چند سند مجعول بسازد مثلا برای خروج از کشور هم شناسنامه و هم گذرنامه جعل کند واز عنوان و اسم تقلبی استفاده کند به جرم جعل دو سند مجازات می شود.

جعل و استفاده از سند مجعول

غیرقابل گذشت بودن جرم جعل و استفاده از سند مجعول

اگر شخصی سندی را بسازد و امضا یا مهر ان شخص را جعل کند و از ان بر علیه(ضرر) ان شخص استفاده کند و شخصی که امضای او جعل شده است از طریق مراجع قضایی از او شکایت کند اما طی مراحل قانونی از شکایت خود منصرف شود و گذشت کند و رضایت خود را اعلام کند.

در اینجا به صرف گذشت شاکی مجازات او از بین نمیرود زیرا این جرم جنبه عمومی دارد ودر قانون برای ان مجازاتی تعیین شده است حتی اگر کسی سند مجعولی را بسازد و ان را ارایه کند اما به محض تحویل انرا پس بگیرد باز هم مرتکب جرم استفده از سند مجعول شده است.

الف یک مدرک کارشناسی جعلی درست میکند و انرا به ب میدهد ب کلمه ی ارشد را پس ازکلمه ی کارشناسی اضافه میکند در اینجا جاعل کیست؟

جواب:در اینجا فقط الف جاعل است چون جعل کردن در صورتی صحیح است که بر روی سند اصیل و معتبر باشد و نه بر روی یک مدرک جعلی یا غیر معتبر و الف نسبت به سند اصلی جعل کرده است اما شخص ب بر روی یک سند جعلی جعل کرده است که جعل محقق نمی گردد.

بر روی سندی مطالب راست و حقیقی نوشته شده است اما شخص عادی ان را بجای کارمند دولتی نوشته اما در ان سند هیچ مطلب دروغی نوشته نشده است ایا میتوان گفت که جعل صورت گرفته استدر جواب این سوال باید گفت بله زیرا مطالب درون سند  اصلا مهم نیست و راست و دروغ بودن ان هیچ اهمیتی ندارد زیرا ممکن است مطلبی دروغ باشد اما جعلی نباشد و مطلبی نیز راست و حقیقی باشد اما جعلی باشد

 استفاده از سند مجعول

جعل کردن سند یک جرم است و استفاده کردن از ان نیز جرم دیگری است که در عالم حقوق از ان به عنوان تعدد مادی عنوان میشود  پس لزومی ندارد کسی که سندی را جعل میکند حتما از ان نیز استفاده کند زیرا در بعضی مواقع شخصی برای شخص دیگر سندی را جعل میکند و دیگری از ان استفاده میکند و هر کدام مرتکب جرم جداگانه ای می شوند.

یکی جرم جعل و دیگری جرم از استفاده از سند مجعول را انجام داده است مورد دیگراین است که هنگام استفاده از سند مجعول به نتیجه رسیدن یا نرسیدن ان اهمیتی ندارد. مثلا شخصی گواهینامه ای را جعل کند و هنگام استفاده از ان ماموران متوجه گردند باز هم به علت استفاده از سند مجعول مجازات میگردد پس ضرر و سود کردن شخص  جاعل اهمیتی ندارد و به محض ارائه و استفاده کردن مجازات می شود.

صدور چک از حساب دیگری یعنی ما دسته چک شخصی را سرقت کنیم و بر روی ان امضا بزنیم اگر امضای صاحب حساب را بزنیم اینجا جعل انجام شده است اما اگر از امضای خودمان استفاده کنیم اینجا عمل ما جعل نیست زیرا از امضای خودمان استفاده کرده ایم که مجرم هم سرقت انجام داده است و هم کلاهبرداری کرده است.

جعل و استفاده از سند مجعول
جعل و استفاده از سند مجعول

جعل و انواع آن

جعل به دو نوع مادی و معنوی ( مفادی ) تقسیم می شود.

جعل مادی چیست

ماده ۵۳۲ قانون اسلامی جعل مادی را اینگونه تعریف می کند « جعل یا تزویر عبارتند از ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر و امضای اضخاص رسمی یا غیر رسمی ، خراشیرن و تراشیدن یا قلم بردن یا الحاق و یا اثبات یا سیاه کردن، تقدم یا تأخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته ای به نوشته دیگر یا به کار بردن مهر دیگری بدون اجازه وی به قصد قلب را جعل می گویند. »

تحصیل غافلگیرانه امضای واقعی 

هنگامی رخ می دهد که برای مثال شما در صفحه ای که دارای متنی است امضا می کنید و سپس شخص دیگری نوشته ای به کاغذ اضافه می کند. برای جلوگیری از وقوع این امر می توان تمامی نوشته خود را با کادر و یا خط کشیدن بست.

یکی از انواع جعل مادی خراشیدن و تراشیدن است. خراشیدن به معنای از بین بردن جزئی از کلمه است و تراشیدن به معنای حذف و برداشتن کل کلمه است .قلم زدن به معنای اضافه کردن علامت یا کلمه ای در متن است. برای مثال تغییر عدد ۲ به ۳ با اضافه کردن یک دندانه است. تأخیر و تقدم در تاریخ به معنای تغییر دادن تاریخ سند، مدرک و یا چک و .. با استفاده از قلم زدن است.

اثبات در نوشته هنگامی رخ می دهد که برای مثال سند یا مدرک یا کاغذی که فاقد اعتبار است به کاغذی معبتر و صحیح تبدیل کنند. الحاق و الصاق به معنای وصل کردن دو قطعه از کاغذ که از هم جدا شده اند به گونه ای باعث فریب شوند.

جعل معنوی ( مفادی)

در ماده ۵۳۴ قانون اسلامی جعل معنوی بدین شرح تعریف می شود « هرگاه یکی از کارکنان ادارات دولتی یا مراجع قضایی و دولتی و یا مأمورین و خدمات عمومی در تحریر نوشته ها و قرارداد های مرتبط با وظیفه شان مرتکب جعل شوند اعم از اینکه موضوع یا مضمون آن را تغییر دهند یا گفته یا نوشته یکی از مقامات رسمی و مهر یا تعزیرات یکی از طرفیت را تحریف کنند یا امر باطلی را به صحیح و امر صحیحی را به باطل یا چیزی که بدان اقرار نشده است تبدیل کنند از مصادیق جعل معنوی است

یکی از مکان هایی که این جعل در آن به صورت مکرر رخ می دهد در دفتر اسناد رسمی و فرد سردفتر است. جعل معنوی را برای اسناد عادی معمولا محقق نمی دانند. در جرم جعل فرد مرتکب باید تمامی خسارت ها را جبران کند. جرم جعل معنوی بین ۱ الی ۵ سال حبس است.

جعل یک جرم مطلق است. بدین صورت که جعل اتفاق افتاده، جرم جعل محقق است. جعل از جمله جرائم غیرقابل گذشت است و گذشت شاکی صرفا از موجبات تخفیف است.

جعل و تزویر

 جعل  در معنی لغوی یعنی  خلق کردن و دگرگون کردن و تزویر یعنی تقلب کردن و مخالف نشان دادن واقعیت چیزی جعل و تزویر در دنیای حقوق یعنی ساختن چیزی مثل سند به طوری که بر خلاف واقعیت آن باشد و همچنین به ضرر دیگری باشد  جعل و تزویر در قانون این چنین آمده است که ساختن نوشته یا سند و یا ساختن مهر یا اینکه امضای اشخاص رسمی و غیررسمی و یا خراشیدن یا تراشیدن و قلم بردن و الحاق نمودن یا محو کردن  و یا سیاه کردن تقدیم یا تاخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ واقعی و در آخر وصل کردن نوشته ای به نوشته دیگر و به کار بردن مهر دیگری بدون اجازه او و امثالهم با قصد تقلب.

چند نمونه از جعل را در ذیل اشاره میکنیم:

فردی  دندانه عدد دو را در چک اضافه میکند و به عدد سه تغییر میدهد تا مبلغ را افزایش دهد خوب در این جا آن طرف از این اقدام بی خبر است و جاعل  هم میخواهد با قصد تقلب این کار را کند و مبلغ را به نفع خودش بالاتر ببرد. 

پزشکی گواهی دروغین مریضی برای کسی صادر میکند تا به موجب آن فرد از رفتن به خدمت معاف شود.

فردی نام فرزندش را از شناسنامه اش محو میکند تا خود را بدون فرزند معرفی نماید.

جعل و استفاده از سند مجعول
جعل و استفاده از سند مجعول

جعل اثر انگشت روی کاغذ

موردی را در این خصوص مثال میزنیم که زن وقتی همسر خواب است از او اثر انگشتی میگیرد  تا به موجب آن اثر انگشت زن وکالت در طلاق را دارا شود در این جا زن قصد تقلب داشته و همسر اصلا اطلاعی نداشته که این موضوع را قبول کرده است و بعد متوجه این جعل میشود و ادعا میکند که همچین چیزی را نپذیرفته است و او امضا و اثر انگشت  نکرده است. به این دلیل که مرد بی اطلاع بوده و زن در خواب مرد  بدون اطلاع او به قصد فریب مرد  اقدام به اثر انگشت گرفتن از او شده است. 

جعل اسناد

جعل اسناد به معنی به وجود آوردن نوشته ای یا سندی یا مهر و یا امضای افراد رسمی و غیر رسمی است. یعنی سند را تغییر میدهند به وسیله تراشین و خراشیدن و .... و همچنین صاحب سند هم کاملا بی خبر است.

در کشور ایران جرم جعل سند در دو شکل است :

جعل مادی

جعل معنوی

جعل مادی به گونه ای گفته  میشود که در ظاهر سند تغییری پیش آید مثلا از طریق بریدن یا تراشیدن سند موجب تغییری از ظاهر اصلیش شود. 

جعل معنوی اسناد هم تغییر موضوع یک سند را بیان میکند. 

 

متوجه شدیم جعل سند میتواند مادی با معنوی باشد و جعل مادی سند یعنی جاعل یکی از کار های ماده پانصد و چهل و دو را انجام داده است مثلا در سندی کلمه ای را اضافخ کرده یا یکی از کلمات را محو کرده است لازم به ذکر است جرم حعل مادی به دو شکل انجام میشود:

ادعای جرم جعل با مشخص کردن فرد جعل کننده

جعل مفادی یا همان معنوی سند هم جعلی را بیان میکند که به وسیله کارکنان دولتی یا مراجع قضایی و مامورین به خدمات عمومی در انجام وظیفه خود به وجود می آید و به این حالت است که در ظاهر سند تغییری احساس نمیشود تنها سند مخالف واقعیت شکل میگیرد مثال ساده برای این قضیه این است که مثلا سر دفتر در سند عنوانی را ذکر میکند که اتفاق نیفتاده است.

جعل امضا

در طی روز امضاهایی مختلف توسط افراد برای کار های گوناگون به کار میرود و همین موضوع اهمیت امضاها را میرساند. متاسفانه جرم جعل امضا زیاد شده است و به همین دلیل قانون این موضوع را  تحت نظر گذاشته است و برای آن جرم انگاری انجام داده است. هر فردی امضای خاص خودش را دارد. حال اگر فردی نام و امضای فردی دیگر را جایی بزند به گونه ای که به آن فرد ضرر خاصی وارد گردد به عنوان جاعل شناخته میشود البته مجازات آن بستگی به این دارد که برای چه کاری امضای فرد دیگری را جعل نموده است. قانون گذار ما به جعل امضا به صورت صریح نپرداخته است و آن را در دسته همان جعل و تزویر آورده است.

شایان ذکر است به جز این که جعل امضا جرم محسوب میشود استفاده و بهره از آن هم به وسیله خود جاعل یا فرد دیگر جرم میباشد.

اسنادی همچون چک/ قول نامه/ اجاره نامه و .... باید به وسیله افرادی که این اسناد به آن ها مرتبط است امضا گردد ولی اگر در این حالت امضا توسط جاعل جعل گردد و به ضرر فرد اصلی از این سند بهره ببرد آسیب های زیادی پدید می آید. متوجه  شدیم که اگر شخصی امضای فرد دیگری را روی نوشته و یا سندی زند یعنی جرم جعل را انجام داده است.

جعل و استفاده از سند مجعول
جعل و استفاده از سند مجعول

جعل اسکناس

بسیاری از مغازه ها درون شهر اسکناس هایی را چسبانده اند که به منظور جعلی بودن آنان است و میخواند بقیه مردم از آن باخبر گردند. نظام بانک داری کشور ما اسکناس ها و چک پول ها را طوری طراحی کرده است که نمونه تقلبی و اصلی آن مشخص باشد و اگر مردم تنها کمی آگاهی داشته باشند میتوانند از اسکناس های تقلبی در امان بمانند.

قانون گذار نه تنها جعل اسکناس را جرم معرفی کرده است بلکه اگر کسی بداند آن  اسکناس ها تقلبی اند و باز هم آن را در گردش بگذارد را هم مجرم میشناسد.

لازم به ذکر است در اینجا تنها مقصود اسکناس های ایرانی نیست. و اگر فردی اقدام به جعل دلار کند هم مشمول مجازات میگردد. متاسفانه جعل اسکناس نظام اقتصادی را مخل میکند و قانون گذار به همین خاطر به آن اهمیت فراوانی داده است.

معمولا جعل اسکناس خصوصا ارز خارجی باند پهناوری دارد که همگی به این کار مشغولند و در سطح شهر میچرخند و با گرفتن پول از مردم مثلا دلار به آن ها میدهد که همه آن ها تقلبی اند و ارزش اقتصادی ندارد.

جعل ساده اسکناس:

نخستین جرم از انواع جعل اسکناس جعل ساده اسکناس است که در بند پنج ماده 525 هم لحاظ شده است.

اما مورد دوم از جعل اسکناس جعل مشدد اسکناس میباشد.

جعل اسناد هویتی

از اولین مواردی که به عنوان اسناد هویتی به یاد همه می آید شناسنامه و کارت ملی است که متاسفانه جعل این گونه اسناد در سطح کشور افزایش یافته است.هر حالت از جعل در خصوص این مدارک مشکلات فراوانی به همراه دارد.

از لحاظ تقسیم کردن جرم جعل شناسنامه و کارت ملی و بهره بردن از این گونه اسناد هویتی دو جنبه دارد:

از یک لحاظ میتوان آن را جزو جرایم علیه اشخاص و اموال قرار داد.

از لحاظ دیگر میتوان آن را در دسته جرایم علیه امنیت وآسایش عمومی گذاشت. به این خاطر که مرجع صادر کننده و اعتبار دهنده این گونه اسناد دولت است و هرگونه تغییری در آن امکان دارد به آسایش عمومی جامعه خلل ایجاد کند.

بنابراین جعل این گونه اسناد یک جرم شناخته میشود و استفاده کردن و بهره بردن از آن  و نشان دادن آن به انواع مراجع جرم دیگری محسوب میشود.

جعل امضا چک 

فرض کنید فردی چک را به جای صاحب اصلی دسته چک امضا کند و به بانک تحویل دهد جعل کردن از نظر دنیای حقوقی جرایم علیه آسایش عمومی است به این خطر که جعل کار تقلبی و غیر واقعی است که طوری طراحی شده که واقعی به نظر آید. باید بیان گردد که جعل چک و همچنین جعل امضای چک مثل هر نوع جعل سند رسمی دیگر کلاهبرداری هم حساب میشود و کسی که این کار را کند مجرم شناخته میشود.

دلیل اصلی که برای پیدایش جرم جعل امضای چک وجود دارد فرد جاعل میخواهد فرد دیگری را گول زند تا با دادن چک جعلی مالی را از او بگیرد پس چک و امضای فرد دیگری را جعل میکند تا از اعتبار او سو استفاده کند.

قانون گذار ما هر نوع دست بردن در چک را مثل جعل در مبلغ یا جعل در امضای چک را جرم معرفی کرده و شخص جاعل را مجازات میکند. باید گفته شود در اکثر اوقات جاعل از نزدیکان صاحب چک است و میخواهد با جعل امضای چک سو استفاده کند. حالا وقتی که این شخص چک را به بانک میدهد بعد از این که شبیه سازی انجام شد و متوجه جعلی بودن امضای چک شدند مجرم معرفی میگردد.

اگر چک دزدی باشد و فرد مجرم بخواهد با امضای متفاوت چک را نقد کند در این حالت هم پس از این که تفاوت امضای چک با امضای صاحب چک معلوم شد متوجه میشوند این چک یا توسط این فرد در جایی پیدا شده و یا دزدیده شده است.

بهتر است برای پیشگیری از اتفاق افتادن جعل امضای چک از امضاهای خیلی ساده استفاده نکنید و همچنین از امضای خیلی پیچیده هم استفاده نکنید و دیگر این که قسمت های مهم چک مثل مبلغ و تاریخ را چسب بزنید.

جعل پایان خدمت

طبق قانون ما پسران بعد از هجده سالگی باید به خدمت روند طبق شرایطی بعضی از افراد معاف از سربازی میشوند مثلا ممکن است دچار بیماری باشند و یا .... تعدادی دیگر باید به سربازی روند افرادی که واجب به سربازی رفتن شده اند و به هر نحوی میخواهند خود را معاف گردانند و از آن فرار کنند حتما با قانون روبرو میشوند.

لازم به ذکر است جعل سند و استفاده از راه های متغایر با قانون برای انجام معافیت میتواند پیامد های بدی داشته باشد و مجازاتی همچون حبس/ جریمه/ و حتی اضافه خدمت به دنبال داشته باشد.

اگر کسی کار جعل کارت معافیت یا پایان خدمت را انجام دهد جرم انجام داده است.

جعل پایان خدمت یا میتواند توسط خود فرد انجام شود یا با کمک ساخت گواهی پزشکی برای معافیت به همراهی فرد دیگر واقع گردد.

اگر معافیت سربازی با همکاری  یکی از کارمندان دولتی یا افراد نظامی  باشد متقابلا مجازات آن هم سخت تر است و یا حتی اگر فرد با کمک یک پزشک واقعی معافیت سربازی را فراهم کرده باشد پزشک هم حتما مجازات میشود. مثلا ممکن است فردی که سربازی او نزدیک است با کمک پسر عمویش که پزشک است مدرکی دال بر معافیت گواهی کنند.

چنانچه جعل کننده خود فرد یا جاعل باشد مجازات وی بر اساس ماده پانصد و سی و هشت انجام میشود اما اگر پزشک مدرکی برای گواهی مخالف با واقعیت بنویسد بر اساس ماده پانصد و سی و نه مجازات میگردد.

جعل چک سفید امضا

چنانچه فردی این ادعا را داشته باشد که چک سفید امضای وی جعل شده است این معنا را میرساند که قبل از نوشتن مبلغ در چک چک سفید امضا شده است و بعدا مبلغی بیشتر از آن چه قرار بوده نوشته میشود البته ثابت شدن این قضیه با خود فرد است و اگر ثابت شود باید منتظر حکم دادگاه ماند.

در خصوص جعل چک سفید امضا باید گفت که بر اساس ماده1301 قانون مدنی هر موقع امضا فردی زیر نوشته یا چکی باشد اما موضوع متن با خط او تفاوت داشته باشد این جا همه چیز با فرد امضا کننده است و اگر او مدعی جعل متن باشد باید قادر باشد آن را ثابت کند.

اگر فردی چک سفید امضایی به فرد دیگری دهد به نوعی به او وکالت داده است تا متن و مفاد آن را کامل کند یعنی به بیان دیگر امانت داده است حالا اگر فرد خیانت در امانت کند و از چک سفید امضا سو استفاده کند جرمی که انجام داده خیانت در امانت است.

در ماده 673قانون تعزیرات هم آمده هر موقع فردی از چک سفید امضایی که به وی دادند سو استفاده کند و مثلا مبلغ آن را عوض کند مجازاتی که پیش رو دارد یک تا سه سال حبس است.

جعل و استفاده از سند مجعول
جعل و استفاده از سند مجعول

جعل چک و کلاهبرداری

در بعضی از موارد دو جرم همراه میباشند.

جرم جعل چک یعنی با تقلب یک کاری را واقعی نشان دهیم و جرم کلاهبرداری یعنی متوسل شدن به وسایل متقلبانه برای فریب و نیرنگ دادن مردم. حال که تعریف جرم کلاهبرداری و جعل چک را خواندیم میتوانیم بگوییم جرم جعل چک شروع کننده و مقدمه ای برای انجام جرم کلاهبرداری است.

یکی از مشکلات شایع همین کلاهبرداری و جعل دسته چک است.  مثلا دسته چکی را جعل میکنند و با آن فریب دادن افراد را به منظور کلاهبرداری شروع میکنند و به دنبال آن چک های متعددی صادر میکنند. در این جا باید اشاره کرد که یک جرم اتفاق نیفتاده و جرم جعل در کنار جرم کلاهبرداری بوده است.

جعل در اسناد رسمی

در حقوق کشور ایران دو نوع سند مطرح است:

اسناد عادی

اسناد رسمی

سند رسمی سندی است که در اداره ثبت اسناد و املاک و یا دفاتر رسمی توسط مامورین زسمی شکل گیرد پس بنا بر این گفته سندی رسمی است که این شرایط را داشته باشد. لازم به بیان است منظورمان از مامور رسمی این جا یعنی ماموریت او در قانون آمده باشد. 

طبق چیزی که ماده پانصد و بیست و سه گفته اقدامات اگر با قصد تقلب همراه باشد جعل یاد میشود مثلا دو برادر سند رسمی را امضا نمودند یکی از برادران بعد انجام امضا قسمتی از مبلغ یاد شده در سند رسمی را محو میگرداند تا مبلغ کمتری نزد برادرش باشد.

لازم به ذکر است در اسناد رسمی فرد تنها میتواند در برابر سند مدعی جعل باشد به بیان دیگر مدعی شدن انکار و تردید در مورد اسناد رسمی شنیدنی نیست.

باید بیان کرد که جعل در اسناد رسمی مهم تر است و متقابلا مجازات جاعل آن هم سخت تر است. 

شما عزیزان می توایند برای اطلاع بیشتر  از موضوع جعل سند رسمی و جعل سند عادی مقاله ارایه شده در سایت را مطالعه نمایید 

جعل در کپی رنگی

فتوکپی رنگی یکی از موضوعاتی است که روزانه خیلی از افراد با آن سر و کار دارند گاهی اوقات برای کارهای ساده مثل کپی گرفتن از یک عکس یا یک نقاشی انجام میشود و گاهی هم برای کپی گرفتن از مدارک مهم برای اماکن گوناگون مثل دانشگاه ها و ادارات و مدارس است.

سوالی که اینجا پیش می آید این است که کپی رنگی جعل حساب میشود؟

در ادامه به جواب این پرسش خواهیم رسید. ابتدا به این سوال میپردازیم که آیا فتوکپی رنگی جرم حساب میشود؟

قبل از این که جواب را مطرح کنیم باید گفته شود که خود برگه کپی شده در دادگاه ها و مراجع حقوقی اعتباری ندارد غیر از این که اصل سند همراه با کپی آن نزد دادگاه محیا باشد در غیر از این مورد کپی رنگی هیچ سندیتی ندارد و نه جرم به حساب می آید نه یک سند رسمی. پس با این گفته هیچ جرمی مشمول کپی رنگی نیست.

جعل و دست کاری در سند فتوکپی شده جرم است؟

متوجه شدیم کپی هر سند در دادگاه و مراجع حقوقی بدون داشتن اصل سند معتبر نیست حال میخواهیم بدانیم دست کاری در فتوکپی اسناد مثل تغییر دادن تاریخ/ تغییر دادن نام/ جرم است یا نه؟

در خصوص این موارد اگر شاکی اصل سند را داشته باشد میتواند از شخص به خاطر جعل سند شکایت کند و دادگاه هم او را مجرم معرفی میکند  اما اگر شاکی هیچ سندی از فتوکپی رنگی نداشته باشد شکایت او تاثیری ندارد.

جعل سند ملکی

معاملات ملکی به این دلیل که مبلغ پرداختی آن ها زیاد است ممکن است جرم جعل را محقق کنند. جعل در سند موقعی است که قول نامه ای موجود نیست اما افراد یک قول نامه غیر واقعی با همه ویژگی های یک قول نامه اصلی درست میکنند.

مثلا امکان دارد در سند ملکی ارقامی موجب خراشیدن و تراشیدن قرار گیرند یا مثلا صفر های مبلغ را کم و زیاد میکنند.

ممکن است جعل در سند ملکی بر سر جعل در امضای آن سند باشد. این موارد همه جعل مادی برای جعل است اما جعل مفادی هم ممکن است در این باره اتفاق افند.

شما بزرگواران می توانید برای اطلاع از انواع سند ملکی مقاله گرداوری شده ان در سایت را مطالعه نمایید 

آیا قول نامه جعل شده باید کاملا شبیه به قول نامه واقعی باشد؟

دو نظریه در این جا مطرح است. گروه اول میگویند که در قانون هیچ جا نیامده که متشابه بودن ضروری است موردی را در نظر بگیرید که فردی قول نامه ای ساخته که جعلی محسوب میشود و به محکمه رجوع میکند و درخواست تنظیم سند دارد و به جای فروشنده هم آن را امضا میکند و امضای او هیچ تشابهی با امضای اصلی مالک ندارد دیوان عالی کشور در مورد عقیده این گروه آرای متفاوتی دارد که بیانگر ان است که در جعل تشبیه بودن امضا شرط نمیباشد.

اما نظر دوم این است که شباهت در این خصوص شرط است و سند جعلی با سند اصلی باید مثل هم باشند دیوان عالی کشور رایی هم برای تایید این قضیه دارد.

برای مطالعه تحصصی تر در موضوع جعل قولنامه می توانید مقاله ارایه شده در سایت را مطالعه نمایید 

جعل شناسنامه

همان طور که میدانید شناسنامه هر فرد نشان دهنده هویت او میباشد. شناسنامه جزو اسناد رسمی میباشد. پس هیچ کسی نباید موارد داخل آن را دست کاری کند.

مثلا موردی را بیان میکنیم که فردی که ازدواج کرده و شناسنامه او حاکی از اسم همسر و متاهل بودن او است با جعل در شناسنامه و تراشیدن و خراشیدن نام همسر و محو نمودن اطلاعات ازدواجی اقدام به ازدواج دوباره دارد و از این راه میخواهد خود را به عنوان یک فرد مجرد و ازدواج نکرده اعلام کند خوب با راهکار هایش موفق میشود و شناسنامه او کاملا مثل شناسنامه یک فرد مجرد میگردد.

قانون گذار در قسمت تعذیرات در ماده پانصد و بیست و سه تا پانصد و چهل و دو به جرم جعل و تزویر و در مواردی به طور اخص به جعل شناسنامه پرداخته است.

پس متوجه شدیم که شناسنامه جزو اسناد هویتی است و هر گونه جعلی از آن مشکلات فراوانی برای شخص و جامعه دارد و باید بیان گردد که جعل آن یک جرم و نشان دادن آن به افراد برای هر موضوعی و کاری جرم دیگری محسوب میشود.

جعل کارت ملی هوشمند

کارت ملی هم از جمله اسناد هویتی میباشد. در خصوص جرم جعل اسناد هویتی دو نکته مهم است: قصد و انگیزه فرد در این باره در مجازاتش تاثیر گذار است و اگر چه کارت ملی هم یک سند هویتی میباشد ولی به این دلیل که هوشمند است و با اثر انگشت افراد ثبت شده امکان جعل آن بسیار کم است اما اگر مورد سواستفاده قرار گرفت میتوان با کمک قوانین برای آن مجازات مطرح کرد.

همان گونه که گفتیم جعل کارت ملی هوشمند خیلی کم است اما باز هم افرادی هستند که راه هایی پیش گیرند و این کار را انجام دهند مثلا فردی کارت ملی دارد ولی میرود اعلام میکند کارت ملی اش مفقود شده و اقدام به المثنی آن میکند تا بتواند از دو کارت ملی بهره ببرد و هدف خاصی دارد که در این باره هم میگوییم جعل اتفاق افتاده است.

جعل گواهی پزشکی

در این خصوص بهترین مثالی که جاری است بهانه آوردن و درست کردن مریضی برای خودمان به منظور نرفتن به مدرسه و سر کار است که به دکتر رجوع میکردیم و به او میگفتیم گواهی بنویسد و غیبت ما را شرح دهد. شاید به دفعات زیادی این کار را کردیم و به نظرمان خیلی ساده بوده است اما نظر قانون گذار در این خصوص فرق دارد و آن را جرم حساب میکند.

بر اساس ماده 538 قانون تعذیرات هر کسی خودش یا به وسیله شخص دیگری اقدام به معافیت خود یا فردی دیگر از خدمت دولت یا نظام وظیفه و یا همین طور برای دادگاه گواهی پرشکی با نام و مشخصات پزشک جعل کند مجازات حبس و جزای نقدی را به دنبال دارد.

هنگامی که جاعل پزشک باشد و یک گواهی خلاف واقعیت تشکیل داده باشد که به منظور معافیت از خدمت در ادارات رسمی یا نظام وظیفه با برای تقدیم به مراجع قضایی دهد هم مجازات میگردد.

شرایط وقوع جرم جعل گواهی پزشکی:

غیر واقعی بودن گواهی

یعنی خلاف واقعیت ذکر گردد مثلا فرد سالم است اما گواهی شود که آسم دارد.

وجود سو نیت یا قصد مجرمانه

برای این که این جرم اتفاق افتد غیر از این که گواهی باید غیر واقعی و دروغین باشد باید شخصی هم که آن را جعل میکند که این جا منظور پزشک است کاملا آگاه باشد که موضوعی که دارد گواهی میکند دروغین است و از روی عمد و تقصیر این کار را میکند مثلا پزشک کاملا میداند این فردی که به او رجوع کرده هیچ مشکلی برای معاف شدن از سربازی ندارد اما گواهی میکند که او نارسایی قلبی دارد.

جعل گواهینامه

سن گرفتن گواهینامه بر اساس قوانین ایران هجده سال تمام اعلام شده است افرادی گواهینامه ندارند با این که سن آن ها برای گرفتن گواهینامه مطلوب است اما به دلیل شرایطی مثل محرومیت از رانندگی یا بیماری خاصی که بر اثر آن اجازه به رانندگی ندارند اقدام به گرفتن گواهینامه جعلی میکنند.

تصادفی در شهر تهران انجام شده پلیس به مکان تصادف رفته و از راننده درخواست مدارک را دارند به مدرک گواهینامه که نگاه میکنند شک بر اصلی نبودن آن دارند و با گرفتن استعلام از واحد های ذی صلاح متوجه میشوند گواهینامه جعلی است.از او میخواهند که توضیح دهد که چگونه این گواهینامه را گرفته و او توضیح میدهد با پرداخت مبلغی به آقای م.ر گواهینامه را دریافت کرده پلیس به سراغ او میرود و او و باند او را دستگیر میکند.

بر اساس ماده 533قانون مجازات اسلامی مجازات جعل گواهینامه به جز این که باید جبران خسارت انجام شود حبس و جزای نقدی هم دارد و همچنین استفاده کردن از سند مجعول هم طبق ماده پانصد و سی و پنج پیش میرود.

آن کسی هم که از گواهینامه جعلی استفاده میکند چون در حکم یک فرد بدون گواهینامه است به جز این که مجازات استفاده کردن از سند مجعول را دارد بر اساس ماده هفتصد و بیست و سه هم مجازات میشود.

جعل گواهی فوت

معین نمودن لحظه مرگ از نظر موضوع ارث دارای اهمیت است به این خاطر که همین لحظه است که افراد واجد ارث معین میگردند متاسفانه دعوای ارث و میراث بعد مرگ متوفی همیشه هست و افرادی که کم تر ارث بردند یا اصلا ارثی نبردند اقدامات دردسر سازی انجام میدهند مثلا در خانواده ای یکی از وراث گواهی فوت پدر را جعل میکند و گواهی را با قصد تقلب به گونه ای در آورده که تنها اسم خودش برای انحصار ورثه باقی مانده است حال شما تازه از این قضیه باخبر شده اید که جعل در گواهی فوت صورت گرفته است. 

  اگر شما پزشکی آشنا میشناسید و به کمک او میخواهید گواهی فوتی صادر نمایید اگر پزشک این کار را انجام دهد و کاملا آگاه باشد که فرد زنده است و شما هم به خاطر رسیدن به منفعت ها و ارث و میراثی قصد انجام ساختن گواهی فوت دارید پزشک حتما مجازات سختی متحمل خواهد شد.

جعل مفادی

در جعل مفادی یا همان معنوی شخص مرتکب بر عکس جعل مادی کاری نظیر تراشیدن و تغییر دادن و پاک کردن انجام نداده است کاری که او انجام میدهد این است که حقیقتی را از اول در ذهن خود در رابطه با موضوع و  معنی متغیر میکند و آن را به سند وارد میکند.

به طور مثال سر دفتر دفتر اسناد رسمی ر سند نوشته فروشنده وجه معامله را تحویل گرفته است اما واقعیت این نیست و هنوز وجهی دریافت نشده است.

مثال دیگر فرزندی تولد شده و پدرش با مراجعه به ثبت احوال از مامور ثبت احوال درخواست ثبت تولد طفل را دارد اما ماور ثبت احوال خلاف حقیقت آن موضوع را ثبت میکند یا مثلا فوت فردی را مخالف با واقعیت آن تنظیم میکند.

طبق ماده پانصد و سی و چهار قانون مجازات اسلامی متوجه یشویم که جعل مادی یا همان معنوی در خصوص اسناد رسمی انجام میشوند. به این خاطر که در اسناد عادی امضا کنندگان خودشان بدون کارکنان دولتی سند را شکل میدهند و نمیتوانند مدعی شوند که درباره سند عادی جعل مفادی اتفاق افتاده است.

جعل معنوی

جعل معنوی که نام دیگر آن همان جعل مفادی است صحبت از وقتی میکند که جاعل دست کاری خاصی مثل تغییر دادن یا محو کردن و تراشیدن انجام نداده است و تنها کاری که کرده است در ذهن خود حقیقتی را تغییر داده و به سند وصل کرده است.در جعل معنوی مفاد و موضوع یا معنی عبارات به طوری دیگر بیان میگردد و به ثبت میرسد. مثلا فردی امری را اقرار نکرده است اما اقرار شده لحاظ گردد.

در یک بازجویی متهم عنوان میکند که تلفنن همراه را دزدیده اما بازجو میگوید که طلا را دزدیده است یا در دفتر اسناد رسمی به جای این که مامور مربوطه بنویسد با مقدار اجاره موافق است بر عکس آن را بگوید و بنویسد با مقدار اجاره موافق نیست.

با این تفاسیر جعل معنوی هیچ حالتی از علایم ظاهری و ظهور و بروز آشکار و خارجی همراه ندارد که با مراجعه با آن جعل مشخص گردد به این خاطر که قلب در معنی انجام میشود.

جعل نسخه پزشکی

مهم ترین قسمت جعل نسخه پزشکی مهر پزشک میباشد. فرد میتواند با جعل مهر پزشک جعل نسخه پزشک را هم فراهم کند. مثلا فردی میخواهد سقط جنین غیر مجازی انجام دهد و با نسخه پزشکی که یعنی مادر دارای بیماری است و نگهداری جنین برایش مشکل است و بیماری او را شدید تر میکند دارویی در نسخه پزشکی برای سقط جنین درج میکند و به داروخانه برای تهیه آن میبرد فرد در این جا قصد تقلب دارد چون این دارو بدون نسخه پزشک تحویل نمیگردد.

حال میخواهیم بدانیم در رابطه با نسخه پزشکی چه کسی جاعل محسوب میشود:

جاعل گاهی اوقات خود پزشک میباشد و در مواقع دیگر اشخاصی به جز پزشک. موقعی بیان میکنیم جاعل پزشک است که نسخه ای پزشکی یا گواهی دروغینی محیا میکند مثلا مادر هیچ مشکلی ندارد و جنین هم مشکلی ندارد اما پزشک گواهی میکند چون جنین دچار مشکل است ممکن است به مادر هم آسیب وارد کند و گواهی سقط جنین را مینویسد. یا پزشک کاملا مطلع است که قلب فرد مشکلی ندارد اما گواهی میکند مشکلات قلبی وجود دارد تا فرد معاف گردد. حالا اگر افراد عادی غیر پزشک جاعل باشند جعل نسخه پزشکی را انجام میدهند و با جعل کردن مهر پزشک و نسخه داروهایی که داروخانه بدون اجازه پزشک تحویل نمیدهد را اخذ میکند.

لازم به ذکر است پزشک جاعل اگر جزو پزشکان نظامی باشد مجازات سخت تری در انتظارش است.

جعل رایانه ای

جرم جعل از جرایم رایج محسوب میشود در قانون مجازات اسلامی ما جعل به روش سنتی بیان شده است اما متاسفانه با گذشت زمان و تکنولوژی جرایم رایانه ای هم به وجود آمدند.جرم جعل رایانه ای هم در این دسته قراردارد.

جرایم رایانه ای در خصوص جرایمی هستند که به وسیله های سیستم های دیجیتال همچون یارانه شکل میگیرند این نوع جرایم با این که در بعضی موضوعات فرق دارند اما از نظر موضوعی در ادامه همان جرایم سنتی قرار دارند.

بهتر است باری دیگر سری به ماده پانصد و بیست و سه قانون مجازات بزنیم و جرم جعل سنتی را مطالعه کنیم که عنوان میکند ساختن سند یا نوشته/ تراشیدن/ خراشیدن/ دست کاری کردن/ محو کردن و ..... بدون اجازه افراد صاحب آن و با قصد تقلب جعل شناخته میشود

در مورد جرم جعل رایانه ای هم که شیوه نوین تری است ماده شش قانون جرایم رایانه ای اعلام میکند که هر کس به صورت غیر مجاز کارهای زیر را انجام دهد جاعل است:

متغیر کردن یا فراهم کردن داده ای قابل استناد و یا وارد کردن متقلبانه داده به آن ها.

متغیر کردن داده ها یا علامت های موجود در کارت حافظه یا قابل پردازش در سامانه های رایانه ای......

همین جا مشخص شد فرق اساسی که جرم رایانه ای  با جرم سنتی جعل دارد  در داده ها و اطلاعات است. 

ماده هفت قانون جرایم رایانه ای بیان کرده است اگر کسی کاملا آگاه و مطلع باشد که داده ها جعلی است و از آن ها استفاده کند مرتکب جرم استفاده از موضوعات جعلی شده است و مورد مجازات قرار میگیرد.

جرم جعل رایانه ای با افعالی همچون تغییر دادن و وارد کردن تعریف شده است که این موضوع را بنا میدارد که جعل رایانه ای با انجام دادن فعل مثبت پدید می آید. به طور مثال اگر کارمند شرکتی یادش برود داده های تازه را وارد سیستم شرکت کند نمیتوان به عنوان جرم جعل رایانه ای حساب کنیم.

در تعریف جرایم رایانه ای عبارت قابل استناد این منظور را میرساند که شرط وجود ارزش خاص آن داده ها وجود دارد.

بر فرض مثال اگر فردی در رایانه ای تصویر نقاشی یک حیوان را دست کاری کند به عنوان جرم جعل یارانه ای حساب نمیشود چون ارزش خاصی دیده نمیشود.

در خصوص جرایم رایانه ای هم مرتکب باید قصد متقلبانه داشته باشد.

ماده مربوطه به استفاده از سند مجعول ماده 523قانون مجازات اسلامی گفته است:

جعل و تزویز عبارت است از ساختن نوشته یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی/ خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن یا تقدیم یا تاخیر تاذیخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته ای به نوشته دیگر یا به کار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر این ها به قصد تقلب

مثلا فردی چون گذر نامه ندارد گذر نامه شخص دیگری را دچار تغییراتی میکند که به مشخصات خودش نردیک شود و بتواند از کشور با این قصد که گذر نامه را شبیه به مشخصات خودش کرده خارج شود و فردی هم که گذر نامه از آن او است کاملا از این اتفاق بی خبر باشد.

منظور قانون گذار از ساختن نوشته و سند در این ماده این چنین است که کلمه نوشته به طور محدود است.به اوراق کاغذی و در نتیجه شبیه سازی یا تغییر متقلبانه و برنامه های رایانه ای تابلوی نقاشی و یا نقشه مهندسی.... نمی تواند از مصادیق جعل نوشته باشد با بیان دیگر جاعل با ساختن یک نوشته یا سند چه به طور رسمی چه غیر رسمی جعل را انجام داده است.

در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر در موضوع جعل رایانه ای و مجازات آن می توانید مقاله ارایه شده در سایت را مطالعه نمایید 

تفاوت جعل و استفاده از سند مجعول

جعل همیشه میخواهد نوشته ای را با تغییر دادن به عنوان اصل اعلام کند جعل فقط روی نوشته آن هم کاغذ امکان پذیر است و به عنوان جعل معرفی میشود.

اما استفاده از سند مجعول غیر از این مورد که رفتار مجرمانه در جرم جعل باعث مجازات شدن میگردد آن کسی هم که این گونه اسناد را استفاده میکند مجازات میگردد.

جرم جعل و جرم استفاده از سند مجعول عناوین مستقلی هستند و قابل مجازات میباشند. البته این دو جرم مکمل هم محسوب میشوند و در یک راستا قرار دارند به این خاطر که قصد از جعل سند بهره و استفاده از آن میباشد. فرد در مرحله اول با دست کاری در محتوای آن جعل را انجام میدهد و متقابلا بعد از آن استفاده ای میکند.

منظور از استفاده در جرم استفاده از سند مجعول کارهایی مثل به کار بردن و انتشار دادن  ... مییباشد.

 جرم جعل و تزويراز دیدگاه فقهی

بررسی فقهی جرایم از آن جهت که قوانین کشور ما مبتنی بر فقه بوده و قضات نیز موظفند با وجود شرایط خاص و نبود حکم قضیه در قانون از منابع معتبر فقهی حکم را صادر کنند ضروری به نظر می رسد .

نگاهي به كتابهاي لغت و دائره المعارف هاي اسلامي و احاديث و روايات، نشان مي دهد كه واژه هاي جعل و تزوير از جمله واژه هائي هستند كه در فرهنگ اسلامي متداول و داراي سابقه اي ديرينه هستند. در قرآن مجيد واژه جعل و مشتقات آن بيش از سيصد و پنجاه مرتبه در آيات مختلف و به مفاهيم گوناگون آمده است.

مفاهیم جعل به طورخلاصه عبارتست از:ناميدن، پيدا كردن، آشكار نمودن، آغاز نمودن، نسبت دادن چيزي به سوي چيزي، بزرگداشتن و گردانيدن، دگرگون نمودن، گمان كردن، منصوب نمودن، قرار داد بستن، دادن و اعطاكردن، خلق كردن،

ساختن، قرار دادن، آفرينش، تغيير دادن مبدل ساختن، دگرگون كردن، ازحالتي به حالتي ديگر در آوردن، آفريدن، از عدم بوجود آوردن، ايجاد شيء از شيء و تكوين ...علاوه بر مطالب فوق، لغات متعددي از لحاظ معاني مترادف و شبيه به واژه جعل و تزويرهستند كه با توجه به اهم موضوعات و تبيين اين واژه و اينكه در واقع بيانگر جعل شفاهي هستند،مي توان جعل شفاهي را چنين بيان كرد:اقدام متقلبانه بوسيله دروغ يا شهادت كذب و ادعايي خلاف واقع براي رسيدن به اهداف نامشروع.

مطالعه جعل و تزوير در پرتو آيات قرآني

الف) بيان مفاد آيه دين:

خداوند متعال در آيه 282 سوره بقره كه به آيه دين معروف است بعد از تاكيد بر ضرورت كتابت مي فرمايدهيچ نويسنده اى نبايد از نوشتن خوددارى كند؛ همان گونه كه خدا او را آموزش داده است. و كسىكه بدهكار است بايد املا كند، و او بنويسد.كاتب گاهي با نوشتن خلاف حق، كاستي در حقوق ديگران ايجاد مي كند و چنين سندي با واقعيت تطابق نخواهد داشت

.لازم به ذکر است  شاهدي كه واقعيت را فراموش مي كند و چيزي جز آن، بر زبان مي آورد، درحقيقت از تأسي  جاده حق منحرف و گمراه شده است، لكن اين نوع انحراف و گمراهي از آنجا كه در مورد عمدي نيست، مسئوليتي به دنبال ندارد و نسيان نيز معمولاً موجب گمراهي از درك حقيقت مي شود. در معامله نقدي تنظيم سند و نوشتن آن لازم نيست ولي شاهد گرفتن براي آن بهتر است، هنگامي كه خريد و فروش  نقدي است . زيرا جلو اختلافات احتمالي آينده را مي گيرد. لذا ميفرمايد "واشهدوا اذا تبايعتم" و چون داد و ستدي مي كنيد شاهد بگيريد.

ب) بيان مفاد آيه وصيت:

در قرآن كريم در آيات 181 و 182 سوره بقره آمده است: پس هرگاه كسي پس ازشنيدن

وصيت، آن را تغيير دهد و برخلاف حقيقت رفتار كند، گناه اين كار بر آنان است كه عمل به خلاف وصيت كنند و خداوند به هرچيزي دانا و شنواست و هركس چنين پندارد كه از وصيت موصي به وارث او جفا و ستمي رفته است و به اصلاح آن پردازد گناهي بر او نيست، جعل ممكن است به صورت تحريف لفظي (جعل شفاهي) آن باشد و ممكن است در عمل انجام گيرد (جعل كتبي).

در هر دو صورت هدف از تبديل وصيت عمل نكردن به مقتضاي آن مي باشد. با توجه به مفاد اين آيه، هر چند وصيت امري جايز است، ولي عمل به آن پس از فوت موصي، بدون تغيير و تبديل واجب است.  همچنين تغيير و تبديل وصيت، تا آنجا كه از مقوله فعل باشد، متعلق تحريم است، مگر جاهلي كه وصيت را نشنيده و يا متن وصيت به او نرسيده است و اين دو مورد در حقيقت خروج موضوعي از عنوان تحريم تغيير وصيت دارد و از آن تخصصا خارج است.

رويكرد فقها درتببين جعل وتزوير

علاوه بر مراتب فوق كه از متون قرآني احصاء گرديد، در متون فقهي از جعل وتزوير در نوشتجات و استفاده از نوشته جعلي به طور اجمال بحث شده است. فقها معمولا در آخر مبحث محاربه به اين بحث اشاره كردهاند. شيخ طوسي (ره) در كتاب النهايه مينويسد كسي كه تصاحب در مال مردم با مكر و خدعه و تزوير در نوشته ها روا دارد مجازات و تأديب وي واجب است و بايد آنچه گرفته است به طور كامل بازپس دهد و سزاوار است حاكم او را علني مجازات كند تا ديگران عبرت گرفته و برخي ديگر از فقها، تصريحاً به جرم و قابل تعزير بودن جعل و استفاده از سند مجعول فتوا داده اند.

به عنوان نمونه، امام خميني (ره) در زمينه استفاده از سند مجعول مي فرمايند"المال بغير محاربه ففيها لايجري حد المحارب و لا حد السارق و لكن عليه التعزير حسب مايراه" مشهور در ميان فقهاي اماميه آن است كه كتابت اعتبار ندارد.

بدين معني كه حكم به صحت آن نميشود، زيرا احتمال تزوير در آن وجود دارد و بر فرض ايمني از چنين احتمالي، ممكن است از روي قصد جدي نوشته نشده باشد، مانند اين كه نويسنده قصد خبر دادن از واقعة معيني را نداشته، بلكه فقط قصد مشق كلمات را داشته است). ايشان پس از آن به نقل ديدگاه ابن جنيد پرداخته كه در خصوص حقوق الناس، اعتبار كتابت را نپذيرفته است و نظريه ابن جنيد را تقويت كرده است.

به اين بيان كه گاهي از كتابت، گمان نزديك به يقين حاصل ميشود، به گونه اي كه از ظن حاصل از شهادت بينه، قويتر است بلكه گاهي علم به ايمني از تزوير حاصل مي گردد و نيز علم حاصل مي شود كه نويسنده از روي قصد نوشته است نه بدون قصد . فقهاي حنفي عدم جواز عمل به خط را به دو امر تعليق نموده اند. اول، احتمال دارد كه كاتب قصد معاني حقيقي و كلمات و الفاظي را كه كتابت كرده، نداشته باشد و فقط قصد تجربه به خط خود يا مجرد سرگرمي را داشته باشد. دوم، احتمال تزوير در خط ميرود. در حالي كه خطوط تا مقداري زياد شبيه به هم باشند .

نتيجه گيري در مقاله جعل و استفاده از سند مجعول

با توجه به مطالعات انجام شده مي توان چنين نتيجه گرفت كه فقها، با ارائه اين مطلب كه سندبدون شاهد اعتبار چنداني ندارد، پاره اي از اقوال فقها بيان كننده اين نظر است كه عدم اعتبار، زماني است كه به جز سند دليل ديگري كه صحت واقعه مندرج در سند را ثابت كند در بين نباشد و گرنه اشكالي در اعتبار سند نخواهد بود.

به عبارت ديگر، سند هر چند از ديد فقهي حجت و معتبر نيست، اما بهواسطه دليل ديگري چون شاهد، اماره يا علم قاضي، حجت و معتبر است. در آيه 282 سوره بقره به همراه دو شاهد بيان شده و در روايات وارده از ائمه هم اكثرا با شاهد يا با وجود قرائن مفيد علم به سند اعتبار داده شده است. بنابراين با وجود عدم اهتمام كافي مكتوبات فقهي موجود و سابق، مي توان گفت دليل بي اعتباري كه در پژوهشهاي فقهي و حقوقي در خصوص سند به چشم مي خورد، ناشي از نگراني در خصوص جعل و تزوير در نوشتجات بوده است.

با اين توجيه، شهادت بر سند، نوعي مصون ماندن سند از جعل و تزوير و دستكاري در آن است كه در آن روزگاران دستگاهي براي سنجش و آزمودن آن وجود نداشت. شاهد از نظر آنان، به مثابه ابزاري براي شناخت صحت و سقم سند و يا به عبارتي براي شناخت جعل و تزوير در سند بود. نكته ديگري كه در آموزه هاي اسلامي مورد توجه قرار گرفته است، بيان جعل شفاهي همراه باجعل كتبي است كه در اين زمينه مفاد آيه 46 سوره نساء و آيه 79 سوره بقره و به خصوص آيه 181 و 182 سوره بقره مورد اشاره و بررسي قرار گرفت.

در همين رابطه مي توان نتيجه گرفت كه با توجه به اينكه شهادت تنها راه اثبات جعل و تزوير در اسناد بود و در واقع تنها راه اعتبار اسناد از جعل و تزوير شهادت بود، در آيات و روايات به جعل شفاهي بيشتر از جعل كتبي اشاره گرديد. در مجموع مي توان گفت با وجود اين كه در بحث هاي تفسيري و فقهي به صورت خاص براي جعل و تزوير يا استفاده از سند و مدرك جعلي تعيين مجازات نشده است، ولي نصوص و مدارك موجود و نگرانيها در خصوص استناد به اسناد و مدارك جعلي مي تواند پشتوانه مناسبي براي جرم دانستن و تعيين مجازات براي جاعلان و كساني كه از اين طريق آسايش و آرامش شهروندان را مورد تعرض قرار مي دهند فراهم كند.

 

image
JM
نویسنده این مطلب

مهدی حنیور

ارسال دیدگاه

کاربر عزیز برای ارسال دیدگاه ابتدا باید عضو یا وارد شوید

عضویت / ورود
 
دیدگاه ها
image
پرویز جعفری بریس

۱۳۹۹/۱۲/۰۴ - ۰۴:۲۶

بسیار عالی سپاس