وکیل مهریه
به نوشته دادسرایار در مقاله وکیل مهریه
دادسرایار 24 ساعته در خدمت شماست حتی روز های تعطیل
021-91-01-61-52
بهترین وکیل مهریه
در حقوق ایران، اموال زن و مرد، دارایی مشترک را تشکیل نمیدهد، بلکه اموال هر یک از زوجین (زن و مرد) مستقل و جدا از اموال یکدیگر است. بدین ترتیب در حقوق ایران، که در این قسمت، از فقه اسلامی پیروی کرده است، زن از نظر مالی مستقل است. زن میتواند در اموال خود، چه به صورت جهیزیه باشد و چه غیر آن، آزادانه تصرف کند و هرگونه عمل مادی و یا حقوقی نسبت به آنها انجام دهد. شوهر حق هیچ گونه دخالت در اموال و دارایی زن را ندارد و ریاست او بر خانواده، اختیاراتی در این زمینه برای وی ایجاد نمیکند. از این جهت، حقوق اسلام و ایران برای زن اهلیت کامل قائل شده است.
ماده ۱۱۸ قانون مدنی در این باره میگوید: «زن مستقلاً میتواند در دارایی خود هر تصرفی را که میخواهد بکند.» به بیان ساده، زن به طور مستقل میتواند، هرگونه دخل و تصرفی را آزادانه در اموال و دارایی خودش انجام دهد. کار اقتصادی زن هم جزء اموال او به شمار میآید و زن مجبور نیست آن را به رایگان در اختیار شوهر قرار دهد، مگر کاری که بر حسب عرف و عادت، از باب حسن معاشرت و یا معاضدت، وظیفه زن محسوب شود که در این صورت زن نمیتواند مزدی برای آن طلب کند.
در حقوق اسلامی گفتهاند: زن میتواند برای کارهایی که در منزل شوهر به دستور و امر او انجام میدهد از او مطالبه حق الزحمه نماید. البته اگر زن قصد تبرع (بخشش) نداشته باشد (یعنی اگر زن قصد آن را داشته باشد که به صورت مجانی یا افتخاری کارهای خانه را انجام دهد، مستحق حق الزحمه نخواهد بود.)
بنابراین نظام حقوقی اسلام، امتیازهای مالی ویژهای را برای زوجه (زن) در نظر گرفته است که در مقایسه با نظامهای حقوقی غربی منحصر به فرد میباشد.
از جمله این امتیازها، «مهریه» و حق «نفقه» میباشد. مهریه هدیه واجبی است که به زن تعلق میگیرد و اگر چه ذکر و تعیین مهریه شرط صحت عقد نکاح نمیباشد ولی به مجرد وقوع عقد، حداقل به مقدار مهرالمثل (معنای این واژه در ادامه توضیح داده خواهد شد) به عهده زوج (مرد) قرار میگیرد. حق نفقه زن عبارتست از آن که مسئولیت تأمین کلیه مخارج زندگی زن، اعم از خوراک و پوشاک و مسکن و غیره به عهده مرد میباشد و زن در تأمین هزینه زندگی خود و فرزندانش اگر چه توانایی مالی هم داشته باشد، مسئولیتی ندارد.
در جامعه کنونی ما، خیلی از زوجین درگیر مسائل مهریه هستند و من قصد دارم در بخش اول این کتاب جهت آشنایی زوجین به این حقوق قانونی و شرعی مطالبی را تحت عنوان مهریه بیان کنم.
مهر به معنای صداق (صداقت و راستی) و نشان دهنده صداقت مرد نسبت به همسر خود است. در قرآن کریم از مهریه به نشانه شروع زندگی صادقانه یاد کرده است، یعنی وسیلهای برای ایجاد مهر و محبت بین زن و شوهر و یک عامل قوی برای زندگی شیرین و آرام.
همچنین شما عزیزان میتوانید با راهنمایی از وکیل در شیراز نیز راه خود را بهتر و مفید تر بیابید
وکیل مهریه در کشور
نهاد مهر در حقوق ایران مبتنی بر سنت و مذهب است و نظیر آن را در حقوق غربی نمیتوان یافت. تعیین مهرهای سنگین که به تازگی معمول شده عیوبی دارد و از لحاظ شرعی ناپسند است و به ویژه، میتوان آن را سدی در راه تشکیل خانواده محسوب داشت.بنابراین، مهر که از جانب مرد به زن داده میشود، میتواند کمبود سهم الارث زن را در حقوق ما تا حدی جبران کند. به علاوه مهر در عرف، نشانه اَرج و احترامی است که مرد برای زن قائل شده و مظهر تعهد شوهر برای تأمین زندگی زن میباشد.
شاید مرتباً این شعار را شنیده باشیم که از قدیم گفتهاند، مهریه را کی داده و کی گرفته، ولی امروزه میبینیم که به خوبی مهریه سنگین را در سند نکاحیه (سند ازدواج) مینویسند و آن را طلب میکنند.
خداوند در قرآن کریم آیه ۴ سوره نساء فرمودهاند که مهر زنان را به کمال رضایت به آنها بدهید.
گاهی مهریه که معمولاً هنگام انحلال (منحل شدن) ازدواج مطالبه میشود، مانع گسستن پیوند زناشویی میگردد و تضمینی برای دوام ازدواج به شمار میآید. در صورت وقوع طلاق نیز گاهی، مالی که زن به عنوان مهر میگیرد در زندگی او بسیار موثر است و مانع پریشانی و استیصال وی میگردد.
مهر، بر خلاف آنچه بعضی از غربیان تصور باطل کردهاند و برای ما تعجب آور است، بهای فروش زن نیست، زیرا هیچکس نمیتواند خود یا دیگری را در مقابل مالی بفروشد.
مهر یک نهاد حقوقی است و با شیربها و یا باشلق تفاوت دارد. در برخی نقاط کشور برابر آئینهای سنتی، شوهر علاوه بر مهر به پدر یا مادر یا خویشان دیگر زن، شیربها میدهد تا موافقت آنان را برای ازدواج جلب کند. چرا که مهر جزء حقوق مالی زن است و به یک تعبیر، هدیهای است که شوهر به زن میدهد و خویشان زن حقی نسبت به آن ندارند. شیربهاء یا باشلق از بقایای دورهای است که اولیاء دختر از این طریق با ازدواج موافقت میکردند و خوشبختانه امروز کمتر دیده میشود. در بعضی از نقاط ایران عنوان شیربهاء یا باشلق وجود دارد، ولی در واقع جزیی از مهر است که نقداً به وسیله خانواده دختر و برای او دریافت میشود و به مصرف تهیه جهیزیه او میرسد. بنابراین ملاحظه میشود که مفهوم و شکل شیربها و باشلق در بعضی جاها، به مرور زمان دگرگون شده و به عبارت دیگر، بهای فروش دختر تلقی نمیشود و خویشان دختر آن را از آن خود نمیدانند.
بنابراین باید این را خوب بدانیم، مهریه یک دین است که اگر زن (زوجه) آن را بخواهد باید پرداخت شود و اگر مردی به دلیل نپرداختن مهریه به همسرش، پس از مطالبه به زندان افتاد به این دلیل است که دینش را نپرداخته است و بنابراین شرط پرداخت مهریه هیچ ارتباطی به جدایی (طلاق، متارکه) ندارد.
بنابراین در بخشی از این کتاب قصد دارم اطلاعاتی را در رابطه با مهریه، انواع مهریه و نحوه درج آن در عقدنامه (سند نکاحیه) و نحوه پرداخت مهریه و آثار آن بیان کنم که دانستن آن امری ضروری است. این را هم بدانیم که مهر، برگرفته از سنت نبوی است و نباید در تعیین میزان آن زیاده روی کرد. پس بهتر است بدانیم بالا بودن مبلغ مهریه باعث افتخار نیست و پایین بودن آن هم موجب خفت نمیشود و اصلاً نباید اینطور تصور کنیم که مهر بالا در یک حالت اجتماعی مثل طلاق یا فوت شوهر، وسیلهای برای تأمین وضعیت اقتصادی زنان خواهد بود. همه ما باید به این باور برسیم که مهریه سنگین به هیچ وجه باعث استحکام خانواده نیست، بلکه بیشتر موجب ایجاد گرفتاری برای طرفین میشود و تنها چیزی که میتواند باعث دوام خانواده شود صداقت و گذشت است.
قانون مدنی ایران در ماده ۱۰۷۸ بیان داشته که: هر چیزی را که مالیت (یعنی ارزش مالی داشته باشد) و قابل تملک (یعنی بتوان مالک آن شد) باشد، میتوان مهر قرار داد. یعنی مهر حتماً باید مال باشد و از طرفی بتوان مالک آن شد.
تعریف اصطلاح حقوقی مهریه:
حق مهریه: یکی از سنتهای بسیار کهن در روابط خانوادگی این بوده که زوج در هنگام ازدواج، برای زن حق «مهر» قائل میشده و چیزی از مال خود به زن میپرداخته است. شرع مقدس اسلام نیز، حق «مهریه» را برای زن تأیید کرده و قوانین خاصی برای آن بیان نموده است.
تعریف مهریه:
۱) معنای لغوی مَهریه: مَهر به فتح میم به معنای صداق است. در واقع مَهریه معنای صداق (صداقت و راستی) و نشان دهنده صداقت مرد نسبت به همسر خود است.
۲) معنای اصلاحی مهریه: در اصلاح فقه و قانون مدنی «مهر» عبارت است از مال (و یا چیزی که قائم مال باشد) معین و مشخصی که زوج (شوهر) به زوجه (زن) به هنگام عقد نکاح میدهد و یا به نفع زوجه (زن) بر ذمه (گردن) میگیرد.
در حقوق ایران، سه منبع حقوق مالی برای زنان پیش بینی شده است که عبارتند از: مهریه، نفقه و ارث. اگر چه در حال حاضر مهریه هنگام خواستگاری و نامزدی از سوی بزرگان و خانواده پسر و دختر تعیین و توافق میگردد، بنابراین مهر با توافق مالی فی مابین زن و مرد به هنگام عقد نکاح بوده (ماده ۱۰۸۰ قانون مدنی) و در واقع از لحاظ قانونی و شرعی لازم است و بر شوهر تحمیل میشود و فقط زن و شوهر میتوانند هنگام عقد یا پس از آن، مقدار مهر را با توافق و رضایت تعیین کنند. مهریه به عنوان صداق، صداقیه، کابین و مهریه نیز نامیده میشود.
مَهر، عندالمطالبه است و زن به محض وقوع عقد نکاح، مالک آن میشود. این مالکیت نسبت به نصف مَهر، مستقر و ثابت است و نسبت به بخش باقیمانده متزلزل (منوط به انجام زناشویی زن و شوهر) میباشد.
چیزهایی که میتواند مهر قرار گیرد:
مهریه ممکن است عین باشد یعنی خود یک چیز، مثل خانه، زمین و یا چیزی که منفعت داشته باشد، مثل اجاره خانه یا میوه درختان یا منافع حیوانات. همچنین میتوان تعهد «حق دینی» بر کار و اعمال انسان مثل آموزش یک هنر یا آموزش زبان، تعلیم موسیقی و از این قبیل را هم «مهر» قرار داد. همچنین ممکن است مهر هیچ یک از آنها نبوده، بلکه حق باشد، این حق عبارت است از حق دینی (طلبی که شوهر از شخص سوم دارد) و حق عینی (حق انتفاع و ارتفاق). قانون مدنی ایران در ماده ۱۰۷۸ بیان داشته که: هر چیزی را که مالیت (یعنی ارزش مالی داشته باشد) و قابل تملک (یعنی بتوان مالک آن شد) باشد را میتوان مهر قرار داد.
انواع مهر:
۱) مهرالمُسمّی:
مهری را که زن و شوهر ضمن عقد نکاح یا پس از آن، با توافق یکدیگر معین میکنند و یا تعیین آن را به عهده شخص سوم میگذارند، در اصطلاح مَهرالمُسمّی مینامند. در واقع مهری که در عقدنامه (سند ازدواج) ثبت شده است باید ارزش مالی داشته، مشخص، معلوم و معین باشد و غیرعقلائی و غیرشرعی هم نباشد. به زبان سادهتر این که، مهری را که امروزه در عقدنامه و با رضایت طرفین نوشته میشود، مهرالمسمّی میگویند.
این مهر محدود به سقف نیست یعنی محدودیتی در تعیین مقدار آن وجود ندارد و زن و شوهر میتوانند به هر اندازه که تمایل دارند نسبت به آن توافق کنند و پس از توافق و انعقاد عقد نکاح، شوهر ملزم به پرداخت آن میباشد.
۲) مَهرالسنه (مهر محمدی):
مهری است که حضرت محمد (ص) برای حضرت زهرا (س) تعیین نموده و آن عبارت از ۲۶۲ مثقال و نیم پول نقره مسکوک بوده است.
۳) مَهرالمِثل:
ممکن است در عقد نکاح، مهر تعیین نشود، در این صورت زن و شوهر میتوانند پس از وقوع عقد با موافقت یکدیگر نسبت به تعیین مهر توافق کنند. مهرالمثل، مهری است که در نکاح، پس از وقوع نزدیکی و قبل از توافق و رضایت بر سر مهر معین و مشخص به حَسَب شرافت و اوضاع و احوال زن به او تعلق میگیرد. در واقع برای تعیین مهرالمثل باید وضعیت زن از حیث شرافت خانوادگی و سایر صفات، از جمله وضعیت فردی و تحصیلات زن نسبت به کسانی که از نظر اجتماعی هم شأن او هستند در نظر گرفته شود (ماده۱۰۹۱ قانون مدنی) و همچنین شأن اجتماعی شوهر نیز در تعیین مهرالمثل مورد توجه قرار میگیرد و این مورد را دادگاه تعیین میکند.
اگر مهر با رضایت و توافق موکول به بعد از عقد گردد، مهرالمثل جایگزین مهرالمسمّی میگردد.
علاوه بر این، زن در موارد زیر طبق قانون مدنی، مستحق مهرالمثل است:
الف: وقتی که در عقد مهریه تعیین نگردد.
ب: هر گاه طرفین بر روی ندادن مهریه توافق کنند.
ج: هر گاه مهر از جمله اشیایی باشد که از نظر شرع صلاحیت نداشته باشد، مانند چیزی که در زمره مال نباشد.
د: وقتی که میزان مهرالمسمّی مورد اختلاف باشد و به وسیله شاهد ثابت نشود به این معنی که زن مدعی بیشتر از آن باشد و مرد کمتر از آن را ادعا کند که مهرالمثل واجب میشود.
و: هر گاه مرد در فرض موت به مقداری بیشتر از مهرالمثل تعیین کند آن مقدار برای زن واجب میگردد، و میزان اضافی آن حکم وصیت برای وارث را با توجه به اختلاف مذهب خواهد داشت.
ن: هر گاه زن به فساد نکاح و وقوع نزدیکی، جهل داشته باشد، زن طبق ماده ۱۰۹۹ قانون مدنی مستحق مهرالمثل خواهد بود. از مفهوم مخالف ماده فوق، اینطور استنباط میشود که زن در صورت علم به فساد نکاح، حقی به مهرالمثل ندارد زیرا در چنین شرایطی زن زانیه محسوب و نزدیکی در چنین شرایطی، حقی برای زن ایجاد نمیکند.
سؤالی: برای تعیین مهرالمثل، چه زمانی را باید در نظر گرفت؟ زمان عقد یا زمان نزدیکی؟ یا حداکثر مهر از زمان عقد تا نزدیکی باید به زن داده شود؟
جواب: نظر فقهای اسلامی در این مورد متفاوت است. اینطور به نظر میرسد که مهرالمثل با توجه به ارزش آن زمان تعیین میگردد، یعنی در روز دخول است که مهرالمثل بر عهده شوهر ثابت و واجب میشود.
مهرالمُتعه:
اختصاص به عقد دائم دارد و در عقد موقت مهرالمُتعه ای وجود ندارد، برای این که در عقد موقت اگر مهریهای تعیین نشود عقد باطل است. ماده ۱۰۹۳ قانون مدنی بیان کرده است چنانچه مهریه در سند ازدواج ذکر نشود و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین میزان مهریه زن خود را طلاق دهد زن مستحق مهرالمُتعه است.
یعنی این که آن چیزی که در مهرالمثل نوشته شده ملاک نیست، در صورتی که در مهرالمُسمّی آن چیزی که نوشته شده ملاک است. در اینجا باید توجه داشته باشیم که مهرالمُتعه مانند مهرالمثل است با این تفاوت که در مهرالمُتعه مهریه به اندازه دارایی مرد تعیین میشود، ولی در مهرالمثل صفات و حالات زن ملاک است. از سوی دیگر، مهرالمثل در صورتی به زن داده میشود که بین زن و مرد نزدیکی واقع شده باشد، ولی مهرالمُتعه به عقدی تعلق میگیرد که قبل از نزدیکی طلاق واقع شده باشد. از طرف دیگر استحقاق زن به مهرالمثل پس از نزدیکی خواهد بود. حالا چه این رابطه زوجیت (رابطه زن و شوهری) دوام داشته باشد و یا به هر علتی عقد منحل شود، ولی در مهرالمتعه اگر در اثر فوت یکی از زوجین و یا در اثر منحل شدن عقد یا درخواست طلاق از طرف زن عقد از بین برود، زن حق مطالبه مهرالمُتعه را ندارد.